ปลูกถ่ายไขกระดูก ลดโอกาสมะเร็งซ้ำ
การปลูกถ่ายไขกระดูก (Bone Marrow Transplantation) หรือ การปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิดเม็ดเลือด (Stem Cell Transplantation) เป็นหนึ่งในวิธีที่สำคัญในการรักษาและป้องกันการเกิดซ้ำของ มะเร็งต่อมน้ำเหลือง (Lymphoma) และ มะเร็งเลือดขาว (Leukemia) โดยเฉพาะในกรณีที่โรคมีความรุนแรงหรือมีความเสี่ยงที่จะกลับมาเป็นซ้ำ
หลักการของการปลูกถ่ายไขกระดูก
การปลูกถ่ายไขกระดูกช่วยฟื้นฟูระบบเม็ดเลือดและภูมิคุ้มกันของร่างกาย โดยกระบวนการนี้เกี่ยวข้องกับการแทนที่ไขกระดูกที่เสียหายหรือถูกทำลายด้วยไขกระดูกใหม่ที่แข็งแรง
ประเภทของการปลูกถ่ายไขกระดูก
- Autologous Transplant : ใช้เซลล์ต้นกำเนิดจากผู้ป่วยเอง โดยเก็บเซลล์ไว้ก่อนการรักษาเคมีบำบัดหรือรังสีรักษา
- Allogeneic Transplant : ใช้เซลล์ต้นกำเนิดจากผู้บริจาคที่มีเนื้อเยื่อเข้ากันได้ เช่น ญาติพี่น้อง หรือผู้บริจาคที่ไม่เกี่ยวข้อง
ขั้นตอนการปลูกถ่ายไขกระดูก
- การเตรียมร่างกาย : ผู้ป่วยจะต้องได้รับการรักษาด้วยเคมีบำบัดหรือรังสีรักษาในปริมาณสูงเพื่อทำลายเซลล์มะเร็งและระบบไขกระดูกเดิม
- การปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิด : เซลล์ต้นกำเนิดที่แข็งแรงจะถูกใส่เข้าสู่ร่างกายผ่านทางหลอดเลือด
- การฟื้นฟูไขกระดูก : เซลล์ต้นกำเนิดใหม่จะเข้าไปสร้างระบบเม็ดเลือดและภูมิคุ้มกันของร่างกาย
การปลูกถ่ายไขกระดูกช่วยป้องกันการเกิดซ้ำอย่างไร
- การฟื้นฟูระบบภูมิคุ้มกัน : การปลูกถ่ายช่วยสร้างระบบภูมิคุ้มกันใหม่ที่แข็งแรงเพื่อต่อสู้กับเซลล์มะเร็งที่อาจหลงเหลือ
- การกำจัดเซลล์มะเร็งหลงเหลือ (Minimal Residual Disease – MRD) : การรักษาด้วยเคมีบำบัดหรือรังสีร่วมกับการปลูกถ่ายช่วยลดความเสี่ยงของ MRD
- การเสริมภูมิคุ้มกันเฉพาะเจาะจง (Graft-versus-Leukemia Effect) : ในกรณีที่ใช้เซลล์จากผู้บริจาค ระบบภูมิคุ้มกันใหม่จะช่วยทำลายเซลล์มะเร็งที่เหลือในร่างกาย
ข้อดีและความเสี่ยงของการปลูกถ่ายไขกระดูก
ข้อดี
- ลดความเสี่ยงของการเกิดซ้ำของมะเร็ง
- ฟื้นฟูระบบเม็ดเลือดและภูมิคุ้มกัน
- เพิ่มโอกาสรอดชีวิตในระยะยาว
ความเสี่ยง
- การติดเชื้อในช่วงฟื้นตัว
- ภาวะปฏิกิริยาต่อต้านผู้รับ (Graft-versus-Host Disease) ในการปลูกถ่ายแบบ Allogeneic
- ผลข้างเคียงจากการรักษาก่อนปลูกถ่าย
การดูแลหลังการปลูกถ่ายไขกระดูก
- ตรวจติดตามอาการ : พบแพทย์ตามนัดเพื่อประเมินการทำงานของไขกระดูกใหม่และตรวจหาอาการผิดปกติ
- ป้องกันการติดเชื้อ : หลีกเลี่ยงการอยู่ในที่แออัดหรือสัมผัสกับผู้ที่มีอาการเจ็บป่วย
- เสริมสร้างภูมิคุ้มกัน : รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ นอนหลับเพียงพอ และหลีกเลี่ยงความเครียด
การปลูกถ่ายไขกระดูกเป็นวิธีสำคัญในการป้องกันการเกิดซ้ำของมะเร็งต่อมน้ำเหลืองและมะเร็งเลือดขาว ช่วยฟื้นฟูระบบภูมิคุ้มกันและลดความเสี่ยงของเซลล์มะเร็งหลงเหลือ ผู้ป่วยควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อเลือกวิธีการรักษาที่เหมาะสมที่สุด